Aromaterapia jako wsparcie dla ciała i duszy

• Zmysł węchu wykorzystujemy intuicyjnie. Zapach potrafi poprawić lub popsuć samopoczucie i nie jest to odczucie czy wymysł marketingowców, a tak działa nasz organizm, w mózgu znajduje się obszar nazywany węchomózgowiem, które powiązane jest ze zmysłem powonienia. Zapach ma realny wpływ na emocje poprzez wpływ na układ limbiczny. Gdy zapach jest dostrojony do nas, to potrafimy się w nim zakorzenić. Każdy z nas jest inny, a zapach to także zbiór wspomnień i skojarzeń zapisanych w ciele, w tym w mózgu. Wspomnienia i zapisane mechanizmy skojarzone z nimi nosimy w sobie przez pokolenia.     

   

  Zastanawiałeś kiedyś jaki zapach sprawia, że czujesz się lepiej?
  Jakie emocje i skojarzenia się z nim wiążą?

   

  Zmysł powonienia jest wszechstronnym narzędziem narzędziem dla producentów jedzenia i kosmetyków, marketingowców oraz dla terapeutów. Zapach jest stymulatorem oraz lekarstwem, i to bardzo intensywnie badanym w laboratoriach. Jednym z badanych aspektów zapachu są olejki eteryczne (oraz poszczególne substancje) i ich właściwości lecznicze oraz relaksacyjne. 

  Olejki eteryczne możemy stosować samodzielnie w domu, ale niektóre z nich powinny być zalecone wyłącznie przez specjalistę z tej dziedziny. Olejki eteryczne wbrew temu, że są łatwo dostępne, brzmią i wyglądają niewinnie, niewinne nie są. Są bardzo silnym, mocno skoncentrowanym wyciągiem z rośliny. Podczas stosowania olejków eterycznych, bez względu na metodę, należy zwiększyć ilość przyjmowanych płynów, np. wody, herbaty owocowej czy ziołowej, zupy, kompotu owocowego.

  Stosowanie zewnętrznie olejków eterycznych jest bezpieczniejsze, bowiem nie są one metabolizowane w żołądku ani w wątrobie i nie wchodzą podczas trawienia w bezpośrednią interakcję z lekami czy żywnością.

   

  W zależności od jakości surowca i metody jego pozyskania 1 kropla olejku z mięty pieprzowej potrafi być koncentratem 24 szklanek naparu z tej rośliny.

   

  W czym mogą nas wesprzeć olejki eteryczne? 

  Olejki eteryczne mają ogromny szereg właściwości w zależności od tego z jakiej rośliny są wydobywane [1, 2, 3]

  • mają działanie przeciw drobnoustrojom, w przeziębieniach, grypie, np. cynamon posiada szerokie właściwości przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze (poniżej znajdują się obszerne infromacje na ten temat);
  • w zmniejszeniu stresu i niepokoju zwiększają wewnętrzną harmonię i wpływają na poprawę samopoczucia psychicznego mają działanie przeciwlękowe oraz antydepresyjne, np. rumianek rzymski, geranium, lawendowy, różany, sandałowy, ylang-ylang;
  • poprawiają jakość snu, np. lawenda, majeranek, melisa, róża, ylang-ylang;
  • zmniejszają stany zapalne, np.  cytryna, geranium, goździk, lawenda,;
  • zmniejszają nudności, m.in. pieprz, kminek, imbir, lawenda, majeranek;
  • działają przeciwbólowo, np. w bólach głowy m.in. rumianek rzymski, eukaliptus, lawenda, majeranek, melisa, w bólu zęba ogromną ulgę przyniesie olejek z goździka ze względu na zawarty w sobie eugenol;
  • działają przeciwnowotworowo oraz wspierają osoby w niwelowaniu skutków ubocznych radioterapii (tu działania terapeutyczne może podjąć tylko wykwalifikowany aromaterapeuta lub zielarz w kontakcie z lekarzem) [2];
  • wspomagają w chorobach skóry (np. rumianek rzymski, cyprys, geranium);
  • niwelują biegunki (np. rumianek rzymski, jałowiec, cytryna, drzewo herbaciane) i zaparcia (np. pieprzowy, sandałowy, różany);
  • i wiele innych w zależności od składników zawartych w olejku.

  Aromaterapia a covid-19

  Covid-19 ma wpływ na powstawanie i rozwój chorób neurologicznych, ponieważ przedostaje się do układu nerwowego poprzez przełamanie bariery krew-mózg. U chorych u których dojdzie do przełamania tej bariery może dojść do zaburzeń neurologicznych związanych z uszkodzeniem mózgu jak  np. dezorientacja, drgawki, śpiączka.

  Tu z pomocą przychodzi aromaterapia, która pozwala na transport substancji poprzez barierę krew-mózg i ma wysoką biodostępność składników aktywnych. Powoli pojawiają się już badania opisujące potencjał olejków eterycznych w walce z wirusem, ale nie są one jednoznaczne [4].  Badacze z Dr DY Patil Institute of Pharmaceutical Sciences and Research w Indiach opublikowali pracę [5], w której wskazują, że niektóre ze związków aktywnych zawartych w olejkach eterycznych wykazują działanie przeciwwirusowe przeciwko SARS CoV. Autorzy pracy zalecają inhalacje.

   

  Olejki eteryczne stosowane w leczeniu SARS-CoV-1

  • olejek z liści laurowych,
  • olejek z jałowca kolczastego,
  • olejek z Typha orientalis.

  Olejkami pomocnymi w zwalczaniu SARS-CoV-2 mogą być:

  • wawrzyn szlachetny,
  • jałowiec kolczasty,
  • rozmaryn,
  • ravensara,
  • ravintsara,
  • drzewo herbaciane,
  • bergamotka,
  • eukaliptus,
  • melisa,
  • tymianek,
  • oregano,
  • koper włoski,
  • mięta pieprzowa,
  • cynamon,
  • goździk.

  Tradycyjna medycyna chińska a covid-19

  Wg tradycyjnej medycyny chińskiej covid-19 związany jest z chorobami wynikającymi z toksycznej gorącej wilgoci.

  Znany specjalista tradycyjnej medycyny chińskiej Claude Diolosa zaleca w trakcie trwania epidemii COVID-19 inhalacje z olejku z eukaliptusa (eucalyptus globulus), ze względu na jego właściwości przeciw toksycznej wilgoci i gorącu oraz  picie naparów (tu także są silne olejki eteryczne) z kardamonu z dodatkiem liści rozmarynu by wyeliminować wewnętrzną wilgoć.

   

  Przykładowe olejki eteryczne o działaniu przeciwwirusowym i przeciwbakteryjnym:

  • wirus opryszczki – olejek rozmarynowy, lawendowy, z trawy cytrynowej,
  • koronawirus wywołujący SARS -COV2 – olejki z Laurus nobilis (wawrzyn szlachetny) oraz Thuja orientalis (żywotnik wschodni)
  • Borrelia burgdorferi – olejki z cynamonu i goździka ( wysoka aktywność przeciwbakteryjna) 
  • Escherichia coli i Staphylococcus aureus – olejek eukaliptusowy 
  • szerokie właściwości: przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwcukrzycowe, przeciwutleniające – cynamon.

  Rozszerzone informacje na temat działania: przeciwwirusowego, przeciwbakteryjnego, przeciwgrzybiczego, dostępne są w bibliografii – pozycje 3,5 oraz 7. 

   

  Dlaczego aromaterapia działa?

  Odpowiedź będzie różna w zależności od tego w jaki sposób zostanie zaaplikowana terapia. Olejek eteryczny może zawierać do kilkuset różnych naturalnych związków chemicznych, a te będą działać w określony dla siebie sposób w zależności od drogi podania. 

   

  Zmysł powonienia a działanie olejków eterycznych.

  Zmysł zapachu bierze udział w kształtowaniu stanów emocjonalnych oraz umiejętności zapamiętywania poprzez wpływ na układ limbiczny.

  Olejki eteryczne dostają się do organizmu podczas oddychania. W każdej komórce receptorowej zmysłu węchu są receptory odpowiedzialne za przekazanie zapachu do mózgu. Receptory węchowe znajdują się w nabłonku węchowym oraz w nabłonku układu oddechowego. Zapach przez błony przedostaje się do mózgu, następnie przez opuszkę węchową do kory mózgowej i hipokampu. Hipokamp, będący częścią układu limbicznego, odpowiada za odczuwanie emocji – bierze udział m.in. w kształtowaniu stanów emocjonalnych, np. lęku i strachu, przyjemności, głodu, ma wpływ na choroby psychosomatyczne wynikające z zaburzonych procesów wegetatywnych oraz na pamięć (głównie deklaratywną i przestrzenną), jest związany z funkcjonowaniem pamięci długotrwałej.

   

  Skóra i olejki eteryczne

  Składniki aktywne z olejków eterycznych mogą być transportowane do organizmu również przez skórę. Poprzez pory i mieszki włosowe substancje przedostają się do naczyń włosowatych, skąd wędrują do krwi, docierając do komórek, narządów, płynów ustrojowych (czasami można je poczuć w uchodzącym z ciała pocie).

   

  Sposoby aplikacji olejków eterycznych:

  • inhalacje – świetnie wspierają organizm w stanach stresu i przemęczenia oraz przy chorobach dróg oddechowych, jak dowodzą badania wspierają również układ nerwowy i działają przeciwdrobnoustrojom, które przełamują barierę krew mózg. Inhalacje można przeprowadzić przy pomocy waporyzerów, aromatyzerów powietrza inhalatów, podając kilka kropli bezpośrednio na chusteczkę czy dłoń, do miski z gorącą wodą, lub też zaopatrzyć się w specjalne inhalatory nasączone olejkami eterycznymi. Opcji inhalacji jest ogrom. Podczas inhalacji wodnej nie powinna ona przekraczać 40 stopni Celsjusza ze względu na kruchość niektórych olejków i związków.
  • kąpiele – olejki wchłaniane są przez skórę oraz przez zmysł powonienia, zatem leczenie zachodzi dwutorowo. Należy pamiętać, że olejki nie rozpuszczają się w wodzie, dlatego trzeba użyć nośnika, np. soli, oleju nośnikowego. Tu także należy pamiętać o temperaturze wody nie przekraczającej 40 stopni.
  • wcieranie, wmasowywanie – olejki mogą być nakładane w kosmetykach, takich jak balsamy, ale też mogą być aplikowane podczas masaży terapeutycznych i relaksacyjnych, tu należy pamiętać o właściwym rozcieńczeniu olejku wg wskazań producenta. Istniejące kosmetyki możemy wzbogacić o ulubiony olejek eteryczny.
  • kompresy – kilka kropli olejku eterycznego nakładamy na gazę i przykładamy, pomocne w bólach np. mięśni, przy obrzękach.
  • płukanie ust i gardła – korzystnie wpływa na stany zapalne błony śluzowej jamy ustnej oraz gardła. Olejki użyte do płukania błon śluzowych muszą być najwyższej jakości i z zastosowaniem do spożycia wewnętrznego. Jeżeli dana roślina jest niejadalna dla człowieka, to nie należy jej stosować wewnętrznie;
  • stosowanie wewnętrzne, powinno być przeprowadzane pod okiem aromaterapeuty lub terapeuty znającego historię choroby konkretnej osoby, a także interakcje, jakie mogą zajść między zażywanymi lekami a olejkami. Można zakupić dobrej jakości herbaty z ekologicznymi olejkami eterycznymi, np. z lawendy,  z mięty, z róży. Taka herbata jest bezpieczna i fantastycznie pomaga się zrelaksować.

  Na jakość olejku składa się wiele czynników, w tym jakość surowca, metoda pozyskania, sposób przetwarzania i przechowywania.

  Czasami bardzo wysoka cena olejku wynika z ilości składnika potrzebnego do wytworzenia 1 kg olejku, np. w przypadku róży damasceńskiej potrzeba od 3 do 5 ton kwiatów.

  Należy rozsądnie podchodzić do ilości, subtelnie z rozmysłem w myśl zasady, że mniej znaczy więcej. Jeżeli olejek eteryczny ma być lekarstwem, to należy używać olejków wysokiej jakości bez domieszek substancji chemicznych, najlepiej, o ile jest to dla nas możliwe kupować olejki eteryczne 100%, a najlepiej, jeżeli to dla nas osiągalne 100% bio o jakości terapeutycznej. Niska cena olejku niesie za sobą ryzyko podrobionego składu, a tu producenci mają bardzo wyrafinowane metody. 

   

  Olejek eteryczny powinien na opakowaniu mieć

  • napis „olejek eteryczny”, a nie np.  olejek zapachowy, kompozycja zapachowa, 
  • pełną nazwę łacińską rośliny, z której został pozyskany.

  Można zakupić również 100%-owe mieszanki olejków eterycznych, ale wtedy musi być to oznakowane analogicznie jak dla olejku eterycznego z pojedynczej rośliny. 

  Olejek złodziei  

  Z olejkiem złodziei wiążą się intrygujące legendy.

  Stosowanie mieszanki złodziei sięga czasów, gdy w Europie szerzyła się dżuma, zwana też Czarną śmiercią, czyli XIV w. Wysoce zaraźliwa, dotykała niemal każdego kto się z nią zetknął, a zarażenie się dżumą na ogół było śmiertelne. Jednak niektórzy byli odporni na chorobę.
  Wg jednej z legend istniało czterech złodziei (wg innej 7), którzy okradali zainfekowane dżumą zwłoki, ale w jakiś sposób żaden z nich nigdy nie zaraził się chorobą. Któregoś dnia zostali oni schwytani i oskarżeni o okradanie chorych i umierających. Karą za przestępstwo, które popełnili było spalenie żywcem. Jednak sędzia był tak zaintrygowany tym, w jaki sposób złodzieje pozostali odporni na Czarną śmierć, że w zamian za wyjawienie ich sekretu, obiecał im nie wykonać na nich ustalonej za ten czyn kary. Złodzieje okazali się być w rzeczywistości kupcami perfum i przypraw, ale z powodu szalejącej epidemii i zamknięcia portów morskich stali się bezrobotni. Mężczyźni zdradzili sędziemu skład mieszanki ziołowej – kombinację ziół, przypraw oraz olejków eterycznych, którą, aby uchronić się przed chorymi, nosili w końcówce maski przypominającej kształtem ptasi dziób. Sędzia dotrzymał słowa i nie wydał wyroku skazującego mężczyzn na spalenie, podjął decyzję, że zostaną powieszeni.

  

   

  Mówiono, że wspomnianą mieszanką zlodzieje skrapiali także swoje długie suknie oraz nakładali ją na dłonie, uszy, skronie, stopy. Mając na uwadze, że na stopach jest ponad 7200 zakończeń nerwowych, działanie mieszaniny nałożonej przez skórę musiało mieć bardzo dobre działanie ochronne.

  Skład mieszanki w obecnych na rynku produktach recepturach jest różny.  Na szczęście mamy szereg badań o właściwościach przeciwdrobnoustrojowych olejków eterycznych 

  Olejek 4 złodziei – zrób to sam

  Poniżej podaję przepis na mieszankę z której ja korzystam od początku zawirowań z covid-19.

  Zaopatrz się w olej nośnikowy (np. sezamowy, który ze względu na właściwości rozprzestrzeniające sezamu doskonale się do tego nadaje) lub alkohol wysokoprocentowy* i wymieszaj z nim dobrej jakości olejki eteryczne tworząc własne, naturalne kosmetyki. W ten sposób możesz stworzyć olejek do ciała lub własne perfumy. *Olejki można zmieszać i rozcieńczyć dopiero na późniejszym etapie.

   

  

   

  Mieszanka ta dla mnie pięknie pachnie, więc używam jej jako perfum i jako zapachowego inhalatora (aromastick) do nosa. Do inhalatorów do nosa najlepiej użyć skoncentrowanego zapachu, ponieważ i tak będzie wietrzał.

   

  Przygotowanie olejku 4 złodziei

  Na 70 ml spirytusu 96% i 30 ml wody destylowanej (daje to 70% stężenie alkoholu) dodaję poniższe olejki. Na 100 ml płynu dodaję ok 30-35 kropli, czyli około 3 kropel na każde 10 ml nośnika.

  Jeśli mieszanka ma służyć za perfumy, wodę kolońską czy spray do spryskania ciała, to dodaję też glicerynę roślinną w miejsce 30% objętości wody (przy 30 ml wody będzie to ok 10 ml gliceryny i pozostałe ok 20 ml wody).

  Skład mieszanki złodziei:

  • 12 kropli olejku z goździka,
  • 10 kropli olejku cytrynowego,
  • 6 kropli olejku z kory cynamonu (niektóre źródła podaja z lisci, inne z kory, niektóre oba),
  • 4 krople olejku eukaliptusowego,
  • 3 krople olejku rozmarynowego.

  Artykuł z którego pochodzi przepis [6] polecam pod kątem dalszego rozszerzenia wiedzy, artykuł posiada wiele odniesień do badań naukowych.

  Kosmetyk przechowuj w opakowaniu z ciemnego szkła, ponieważ olejki eteryczne wchodzą w kontakt z plastikiem i mogą uszkodzić jego struktury.  Kosmetyki te ze względu na zawartość w nich olejków eterycznych będą również lekarstwem. I warto tak je traktować, nanosząc na ciało z intencją wsparcia dla organizmu.

  
  Uwaga! 
  

  Niektóre olejki, np. z cytrusów są fototoksyczne i po kontakcie skóry z takimi olejkami należy zachować odstęp co najmniej 4h przed kontaktem z silnym słońcem. Bardzo ważne, by rozcieńczać olejki zgodnie ze wskazaniem producenta. Jednych ( np. lawenda),  można użyć w postaci nierozcieńczonej lecz inne (np. anyż) muszą być bezwzględnie mocno rozcieńczone. 

  Niektóre olejki eteryczne są toksyczne dla zwierząt i należy mieć to na uwadze aromatyzując i przechowując je w domu. Mając w domu zwierzęta należy zapoznać się z zapachami toksycznymi dla określonych gatunków (w przypadku psów lista niebezpiecznych olejków jest krótsza niż w przypadku kotów).

   

  Na zdrowie!

  _________________________

  [1]  Aromaterapia Pospolitych dolegliwości, Shirley Price, Delta, Warszawa 1991

  [2] Aromaterapia – potencjał terapeutyczny oraz zastosowanie kliniczne, część 1 Anna Bober, https://youtu.be/wBSgO3qW4KE

  [3] Właściwości antybakteryjne i przeciwwirusowe olejków eterycznych, Natalia Kulik, https://biotechnologia.pl/kosmetologia/wlasciwosci-antybakteryjne-i-przeciwwirusowe-olejkow-eterycznych,19507

  [4] Muhammad Asif, Mohammad Saleem, Malik Saadullah, Hafiza Sidra Yaseen and Raghdaa Al Zarzour, COVID-19 and therapy with essential oils having antiviral, anti-inflammatory, and immunomodulatory properties, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7427755/

   

  [5] Inhalation of essential oils: could be adjuvant therapeutic strategy for covid-19, Tushar Patne, Jayashri Mahore and Pranali Tokmurke, https://ijpsr.com/bft-article/inhalation-of-essential-oils-could-be-adjuvant-therapeutic-strategy-for-covid-19/?view=fulltext

  [6]  About Thieves Oil, Ph.D. Jill Seladi-Schulman,  https://www.healthline.com/health/thieves-oil#diy

  [7] Antimicrobial Properties of Plant Essential Oils against Human Pathogens and Their Mode of Action: An Updated Review, Mallappa Kumara Swamy, Mohd Sayeed Akhtar, Uma Rani Sinniah 1, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5206475/

Autorem artykułu jest